مقدمه-نقشه کشی سازه بتنی

همانطور که می دانید، ترسیمات فنی و نقشه ها را به دو گروه عمده ی نقشه های صنعتی و نقشه های ساختمانی، طبقه بندی می کنند. نقشه های ساختمانی نیز به چهار دسته به شرح زیر تقسیمبندی می شوند.
۱ ) نقشه های معماری، شامل: پلان موقعیت، پلان طبقات، نماها، مقاطع و … .
۲ ) نقشه های سازه، شامل: پلان ستون گذاری، پلان فونداسیون، پلان تیرریزی و … .
۳ ) نقشه های تأسیسات مکانیکی، شامل: نقشه های لوله کشی آب سرد و گرم، فاضالب، تهویه و … .
۴ ) نقشه های تأسیسات الکتریکی، شامل: نقشه های سیم کشی برق، روشنائی و … .

شناخت استانداردها، قواعد نقشه کشی و همچنین مهارت در ترسیم از ضروریات اولیه نقشه کشی است. در این بخش سعی شده با زبان ساده و با استفاده از ترسیمات و تصاویر گویا، به روش گام به گام شما را با اصول نقشه کشی نقشه های سازه آشنا کنیم.—نقشه کشی سازه بتنی

چگونگی تعيين محل ستون ها

ولین گام در تهیه نقشه های سازه، تعیین محل ستون ها است. برای تعيين محلی مناسب برای ستون باید توجه خاص به پلان معماری ساختمان نمود. همچنین بر اساس نوع سازه انتخاب شده از طرف مهندس محاسب و بارهای وارد بر ساختمان، محدوده تقریبی محل ستون ها تعيين می گردد. برای تعیین جای دقیق تر ستون ها در پلان معماری، بهتر است به نکات زیر نیز توجه شود:
۱ – محل و فاصله ستون ها به صورتی تعيين شود كه با حداقل تعداد ستون، كل بارهای ساختمان به زمين منتقل شود.
۲ – ستون ها حتی الامكان با فاصله مساوی از يكديگر قرار گيرند.
۳ – محل ستون ها از زيبائی ساختمان و ارتباط بين آن ها نكاهد.
۴ – ستون ها حتی الامكان در درون ديوارها، جرزها و كمدهای ديواری مخفی شوند.
۵ – در تعيين محل ستون ها به قسمت های اساسی ساختمان ( دستگاه پله، آسانسور، نورگيرها، داكت ها و… ) توجه شود. بهتر است در چهار گوشه ی دستگاه پله ستون پيشبينی شود.
۶ – محل قرارگيرى ستون ها در فضاى پاركينگ، مانع از حركت ماشين ها و ايجاد فضاهاى پرت نگردد.
۷ – فاصله ستون ها در سازه های بتنی، برای یک ساختمان مسکونی، معمولاً بین ۲ تا ۷ متر در نظر گرفته می شود.

درادامه پلان هاى يك ساختمان مسكونى چهار طبقه آورده شده است. مراحل ستون گذارى و ترسيم پلان آكس بندى نقشه، موردبررسى قرار خواهد گرفت.

مراحل ترسيم پلان آكس بندى

مرحله اول : تعيين محل ستون درپلان معمارى
مرحله دوم : ترسيم ستون ها
مرحله سوم : ترسيم خطوط آكس
مرحله چهارم : نام گذارى خطوط آكس
مرحله پنجم : اندازه گذارى خطوط آكس—-نقشه کشی سازه بتنی

مرحله شماره (۱) :تعيين محل ستون درپلان معمارى
در پلان مورد بحث، ستون ها با توجه به نكات ذكر شده، جايگزين شده اند.

تعيين محل ستون درپلان معمارى[/caption]

مرحله شماره (۲) : ترسيم ستون ها
براى راحتى كار بهتر است از كاغذ پوستى براى ترسيم استفاده شود. ابتدا يكى ازنقشه ها را روى ميز بچسبانيد. نقشه هاى سازه معمولاً به گونه اى ترسيم مى شوند كه علامت شمال زمين، رو به بالاى شيت (صفحه نقشه) قرارگيرد. سپس كاغذ پوستى را روى آن قرار داده و محل ستون ها را با علامت « + » نشان دهيد.

نکته : علامت « + » با خط پر ضخيم ترسيم مى گردد.

ترسيم ستون ها نقشه کشی سازه بتنی (پلان آکس بندی ، ستون گذاری ، پلان فونداسيـون و تیر ریزی)

مرحله شماره (۳) : ترسيم خطوط آكس
در اين مرحله خطوط آكس ترسيم مى شود. همانطوركه از نامش پيداست خط آكس خطى فرضى است كه از وسط هرستون
مى گذرد. خط آكس بايد در راستاى عمودى و افقى هر ستون ترسيم گردد. سعى كنيد تا حد امكان ستون ها هم راستا در نظر
گرفته شوند. البته تا جايى كه در پلان معمارى تأثير منفى نگذارد.
نکته : خط آكس با خط و نقطه نازك ترسيم مى گردد.—-نقشه کشی سازه بتنی

ترسيم خطوط آكس نقشه کشی سازه بتنی (پلان آکس بندی ، ستون گذاری ، پلان فونداسيـون و تیر ریزی)

مرحله شماره (۴) : نام گذارى خطوط آكس
براى خواندن راحت تر هر ستون، آكس ها را در دو راستاى عمودى و افقى با حروف لاتين و عدد، نام گذارى مى كنند. براى اين كار، خطوط آكس رادر جهت بالا و سمت چپ نقشه به اندازه حدود ۲ سانتى متر ازاولين خط آكس، ادامه داده و دايره اى با قطر تقريبى ۸ ميلى متر درادامه ى آن ترسيم كنيد. سعى كنيد دايره ها در يك راستا ترسيم شوند. اگر فاصله آكس ها به گونه اى بود كه دايره ها با هم تداخل داشتند، به روش ترسيم شده براى آكس هاى رديف ۱،۲و۳ عمل نماييد.
نکته : دايره آكس با خط پر متوسط ترسيم مى گردد.—-نقشه کشی سازه بتنی

نام گذارى خطوط آكس نقشه کشی سازه بتنی (پلان آکس بندی ، ستون گذاری ، پلان فونداسيـون و تیر ریزی)

مرحله شماره (۵) : اندازه گذارى خطوط آكس
آكس ها را بايد دردو رديف اندازه گذارى نماييد. در رديف اول، فاصله بين آكس اول تا آكس آخر را نشان دهيد. در رديف دوم، فاصله بين آكس ها را مشخص كنيد. بهتراست، اندازه ها تا دورقم بعدازاعشار و برحسب متر نوشته شوند.

اندازه گذارى خطوط آكس نقشه کشی سازه بتنی (پلان آکس بندی ، ستون گذاری ، پلان فونداسيـون و تیر ریزی)

مراحل ترسيم پلان ستون گذارى

ابتدا پلان آكس بندى را طبق روش گفته شده ترسيم كنيد؛ با اين تفاوت كه به جاى گذاشتن علامت « + »، از يك مربع به ابعاد مشخص شده از طرف مهندس محاسب، براى نشان دادن محل ستون ها استفاده نماييد.سپس دركنارهر ستون تيپ ستون را مشخص كنيد. ستون ها بر اساس ارتفاع، ابعاد و موقعيت قرارگيرى از طرف مهندس محاسب، دسته بندى مى شوند.—نقشه کشی سازه بتنی

از آن جایى كه به ستون در لاتين ( Column ) گفته مى شود، براى تيپ بندى ستون ها ازحرف C استفاده مى گردد. براى نشان دادن نوع تيپ آن نيز،عددى در كنار حرف C نوشته مى شود. به طور مثال، عبارت « ۱ – C » نشان دهنده ستون تيپ شماره يك است.—

پلان فونداسيـون

پلان فونداسيون يكى از نقشه هاى سازه است كه در آن نوع، تعداد، ابعاد و موقعيت پى ها در زمين مشخص مى شود. و در این بخش با مراحل ترسيم پلان فونداسيون كلاف شده، نوارى و گسترده آشنا مى شويد. در بين اين سه نوع، فونداسيون نوارى و بعد ازآن فونداسيون گسترده بيشترين كاربرد را در ساختمان هاى مسكونى دارند. ازآنجايى كه فونداسيون اولين عضو سازهاى دراجرا مى باشد، دقت دراجراى آن ازاهميت بالايى برخورداراست.—–نقشه کشی سازه بتنی

مراحل ترسيم پلان فونداسيون كلاف شده

لازم به ذكر است كه ابعاد و اندازه ى پى هاى منفرد و شناژها درفونداسيون، با درنظر گرفتن نوع سازه، بارهاى وارد بر ساختمان ، فاصله بين ستون ها، مقاومت و جنس زمين از طرف مهندس محاسب، تعيين مى گردد.

فونداسيون كلاف شده نقشه کشی سازه بتنی (پلان آکس بندی ، ستون گذاری ، پلان فونداسيـون و تیر ریزی)

مراحل ترسيم پلان فونداسيـون

مرحله اول : ترسيم پلان ستون گذارى
مرحله دوم : محور بندى ستون ها
مرحله سوم : ترسيم فونداسيون هاى منفرد
مرحله چهارم : ترسيم شناژ
مرحله پنجم : تصحيح اتصال پى و شناژ
مرحله ششم : ترسیم بتن مگر
مرحله هفتم : ترسيمات نهایی

مرحله شماره (۱) : ترسيم پلان ستون گذارى
براى پلان مورد بحث، پلان ستون گذارى را ترسيم كنيد. جهت جلوگيرى از شلوغ شدن نقشه بهتر است خطوط آكس داخل پلان ترسيم نشوند. ستون ها را باعلامت نشان دهيد.
نکته : محدوده زمين را با خط پر ضخيم مشخص كنيد.—-نقشه کشی سازه بتنی

پلان ستون گذارى نقشه کشی سازه بتنی (پلان آکس بندی ، ستون گذاری ، پلان فونداسيـون و تیر ریزی)

مرحله شماره (۲) : محور بندى ستون ها
ستون هاى مجاور را با خط آكس به يكديگر وصل نماييد.

محوربندى ستون ها نقشه کشی سازه بتنی (پلان آکس بندی ، ستون گذاری ، پلان فونداسيـون و تیر ریزی)

مرحله شماره (۳) : ترسيم فونداسيون هاى منفرد
براى هر ستون يك فونداسيون منفرد ترسيم كنيد. ابعاد اين پى ها با محاسبه به دست مى آيد. در اين ساختمان ابعاد پى هاى منفرد به شرح زير مى باشد:

پى هاى گوشه ( پى هايى كه در دو ضلع به محدوده زمين مى چسبند ) = ۲۰/۱×۲۰/۱ متر
پى هاى كنارى ( پى هايى كه در يك ضلع به محدوده زمين مى چسبند ) = ۲۰/۱×۸۰/۱ متر
پى هاى ميانى يا وسط ( پى هايى كه در وسط ساختمان قرار دارند ) = ۸۰/۱×۸۰/۱ متر

ترسيم فونداسيون هاى منفرد نقشه کشی سازه بتنی (پلان آکس بندی ، ستون گذاری ، پلان فونداسيـون و تیر ریزی)

مرحله شماره (۴) : ترسيم شناژ
دراين مرحله فونداسيـون هاى منفرد را با شناژ به هم وصل كنيد. عرض شناژها ۰.۶۰ متر درنظر گرفته شده است.
نکته : پى و شناژ را با خط پر متوسط مشخص كنيد.

ترسيم شناژ نقشه کشی سازه بتنی (پلان آکس بندی ، ستون گذاری ، پلان فونداسيـون و تیر ریزی)

مرحله شماره (۵) : تصحيح اتصال پى و شناژ
اگر ارتفاع پى و شناژ با هم مساوى باشد بايد مرز ميان شناژ و پى، مطابق شكل زير پاك گردد. دراين نقشه ارتفاع پى، ۰.۶۰ مترو ارتفاع شناژ، ۰.۴۰ مترمحاسبه شده است. بنابراين از نقشه مرحله شماره (۴) براى ادامه كاراستفاده كنيد.

مرحله شماره (۶) : ترسیم بتن مگر
برای محافظت از بتن پی در مقابل عوامل خورنده در خاک و همچنین ایجاد سطحی صاف و تراز زیر پی، بعد از مرحله پی کنی لایه ای به ضخامت ۱۰ الی ۱۵ سانتی متر از بتن سبک ( عیار ۱۵۰ یا ۱۰۰ کیلو گرم بر متر مکعب بتن ) می ریزند. به این بتن، بتن مگر یا پاکیزگی گفته می شود. همچنین برای آسان شدن اجرای قالب بندی فونداسیون ها، عرض بتن مگر از هر طرف به اندازه ۱۰ سانتی متر اضافه در نظر گرفته می شود. در این مرحله از ترسیمات باید بتن مگر که از لبه پی و شناژ ها حدود ۱۰ سانتی متر بزرگ تر است، ترسیم گردد.
نکته : بتن مگر را با خط پر نازک مشخص کنید.—–نقشه کشی سازه بتنی

ترسیم بتن مگر.jpg 1 نقشه کشی سازه بتنی (پلان آکس بندی ، ستون گذاری ، پلان فونداسيـون و تیر ریزی)

مرحله شماره (۷) : ترسيمات نهایی
در اين مرحله بايد فونداسيون ها را تيپ بندى نمود. پى ها بر اساس ابعاد و موقعيت قرارگيرى آن ها از طرف مهندس محاسب، دسته بندى مى شوند. براى تيپ بندى پى ها ازحرف F ( فونداسيوندرلاتين Foundation ) استفاده مى گردد. براى نشان دادن نوع تيپ آن نيز،عددى در كنار حرف F نوشته مى شود.

به طورمثال،عبارت « F- 1 » نشان دهنده فونداسيون تيپ شماره يك است.لازم است كد ارتفاعی سطح روى فونداسيون ها نيز برروی پلان فونداسيون، مشخص شود. سپس فضاهاى خاكريزى شده را هاشور بزنيد.
نکته : محل خاكريزى با خط پر نازك،هاشور زده مى شود.

مرحله شماره (۸) : تهيه جدول تيپ فونداسيون
براى بيان ابعاد و مشخصات فونداسيون ها، جدولى به شكل زير دركنار پلان فونداسيون تهيه كنيد.

تهیه جدول تیپ فونداسیون نقشه کشی سازه بتنی (پلان آکس بندی ، ستون گذاری ، پلان فونداسيـون و تیر ریزی)

توجـــه: گاهى ممكن است يك ساختمان در يك سطح طراحى نشده باشد در اين حالت پلان فونداسيون نيز دردوسطح متفاوت ايجاد مى گردد.
توجـــه: گذاشتن علامت شمال دركنار پلان فونداسيون الزامى است.

پلان تیپ فونداسیون نقشه کشی سازه بتنی (پلان آکس بندی ، ستون گذاری ، پلان فونداسيـون و تیر ریزی)

مراحل ترسيم پلان فونداسيون نوارى

مرحله اول و دوم را مطابق ترسيم پلان فونداسيون كلاف شده طى نماييد.

مرحله شماره (۳) : ترسيم فونداسيون هاى نوارى
در اين مرحله ستون ها را با پى نوارى به هم وصل كنيد. دراين پلان عرض پى ها طبق نظر مهندس محاسب ۱.۰۰ متر درنظر
گرفته شده است.—-نقشه کشی سازه بتنی

ترسيم فونداسيون نوارى نقشه کشی سازه بتنی (پلان آکس بندی ، ستون گذاری ، پلان فونداسيـون و تیر ریزی)

مرحله شماره (۴) : پخ زدن گوشه ها
مطابق شكل زير مى توان با ايجاد پخ در محل تماس پى ها به يكديگر، مقاومت برشى درگوشه ها را افزايش داد.

پخ زدن گوشه ها نقشه کشی سازه بتنی (پلان آکس بندی ، ستون گذاری ، پلان فونداسيـون و تیر ریزی)

مرحله شماره (۵) : ترسيم بتن مگر
در اين مرحله از ترسيمات، بايد ابتدا بتن مگر را ترسيم كنيد، سپس فضاهاى خاكريزى شده را هاشور بزنيد.

ترسيم بتن مگر نقشه کشی سازه بتنی (پلان آکس بندی ، ستون گذاری ، پلان فونداسيـون و تیر ریزی)

مراحل ترسيم پلان فونداسيون گسترده

ابتدا مرحله اول را مطابق ترسيم پلان فونداسيون كلاف شده طى نماييد.

فونداسيون گسترده به صورت صفحه اى در زير كليه ستون ها گسترده شده است. بنابراين معمولاً ازسه طرف به لبه زمين محدود مى گردد و از طرف حياط با نظر مهندس محاسب ابعاد آن مشخص مى شود. در اين پلان بتن مگر ترسيم نمى گردد.

پلان فونداسيون گسترده نقشه کشی سازه بتنی (پلان آکس بندی ، ستون گذاری ، پلان فونداسيـون و تیر ریزی)

ترسیم پلان تیرریزی

پلان تیرریزی یکی از نقشه های سازه است که در آن ابعاد، موقعيت و نحوه اجرای تیرها در سقف هر طبقه از ساختمان مشخص مى شود. بنابراین می توان برای هر طبقه از ساختمان یک پلان تیرریزی منطبق با شکل سقف آن طبقه ترسیم کرد.
در این بخش با مراحل ترسیم پلان تیر ریزی سقف تیرچه و بلوک که از متداول ترین نوع دال یک طرفه در ساختمان های مسکونی است آشنا می شوید.

KHAK BARDARI DASTI نقشه کشی سازه بتنی (پلان آکس بندی ، ستون گذاری ، پلان فونداسيـون و تیر ریزی)

مراحل ترسیم پلان تیرریزی

مرحله اول: ترسيم پلان ستون گذارى
مرحله دوم : محور بندى ستون ها
مرحله سوم : ترسيم تیرها
مرحله چهارم : ترسيم كنسول ها و پله
مرحله پنجم : ترسيم جهت تيرچه ها
مرحله ششم : ترسيم شناژ مخفى
مرحله هفتم : ترسيم تيرريزى سقف اتاقك پله

مرحله شماره (۱) : ترسيم پلان ستون گذارى
ابتدا پلان مورد نظر براى ترسيم پلان تيرريزى را روى ميز بچسبانيد. سپس كاغذ پوستى را روى آن قرارداده و پلان ستون گذارى را ترسيم كنيد. جهت جلوگيرى از شلوغ شدن نقشه بهتراست، خطوط آكس داخل پلان ترسيم نشوند. ستون ها را با علامت نشان دهيد. سپس محدوده سقف طبقه مورد نظر را باخط نازك ترسيم نماييد.—-نقشه کشی سازه بتنی
نکته : علامت (+) با خط پر ضخيم ترسيم مى گردد.

مرحله شماره (۲) : محور بندى ستون هاستون هاى مجاور را با خط آكس به يكديگر وصل نماييد. سپس موقعيت داكت، نورگير، دستگاه پله، اختلاف سطح و يا هرعامل تأثير گذار ديگر بر روى سقف را مشخص كنيد.

مرحله شماره (۳) : ترسيم تيرها
تيرها را طبق نظر مهندس محاسب ترسيم نماييد. معمولاً براى انتقال بهتر بار سقف به ستون ها، تيرها ازهر ستون به ستون مجاور متصل
مى گردند. قسمت هاى بيرون زده از سقف كه اصطلاحاً كنسول گفته مى شوند؛ را نيز با امتداد دادن تيرها كامل كنيد.

مرحله شماره (۴) : ترسيم كنسول ها و پله
گاهى براى تحمل بار كنسول ها، محاسبه نشان مى دهد كه بايد از تيرهاى فرعى به شكل زيراستفاده شود. دراجراى پله،ابتدا سطح شيبدارى (رامپ پله) مطابق شكل ايجاد مى كنند. براى ترسيم اين سطح كافى است شروع، خاتمه و دو طرف بازوى پله را باخطى نشان دهيد.