مناقصه و مزایده چیست
مناقصه عبارت است از روشی برای خرید کالا یا خدمات که تمامی پیشنهاد های رسیده دریک زمان و در حضور پیشنهاد دهندگان بررسی شده و پایین ترین قبول می گردد———مناقصه ساختمان
فرایند مناقصه گزاری حاوی مجموعه مدارک و مراحلی است که جهت واگذاری پروژه به متصدیان ان می بایست تهیه و طی شود این فرایند در پروژه های متفاوت با توجه به سیستم انتخاب شده جهت اجرایی پروژه متفاوت می باشد و به نوعی میتوان گفت سرنوشت هر پروژه ای در گرو شناخت و طی صحیح و اصولی این فرایند می باشد
همچنین واژه مزایده از کلمه زیاد شدن است و به این معنی می باشد که شما بعنوان فروشنده میخواهید کالایی را بفروشید و به دنبال کسی هستید که از بقیه گرانتر ان را بخرد و کالا و یا خدمات شما به بیشترین حد ممکن بفرشد برسد
تفاوت مناقصه با مزایده در این است که جای خریدار و فروشنده عوض میشود :در اینجا خریدار تقاضای خود را برای کالا یا خدماتی اعلام می کند و فروشندگان پیشنهاد قیمت فروش را اعلام می کنند و این قیمت برای بدست اوردن معامله مرتبا کاهش می یابد .در پایان پایین ترین قیمت برنده مناقصه خواهد بود
اصطلاحات قانونی مناقصات
برخی اصطلاحات مورد استفاده در فرایند مناقصات عبارتند از :
- مناقصه گزار
- مناقصه گر :شخص حقیقی یا حقوقی که اسناد مناقصه را دریافت و در مناقصه شرکت میکند
- کمیته فنی بازرگانی :هیاتی با حداقل ۳ نفر خبره فنی بازرگانی صلاحیت دار که از سوی مقام مجاز دستگاه مناقصه گزار انتخاب میشود و ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها و سایر و ظایف مقرر در این قانون را عهده می گیرد
- ارزیابی کیفی مناقصه گران :عبارت از ارزیابی توان انجام تعهدات مناقصه گران که از سوی مناقصه گزار یا به تشخیص وی توسط کمیته فنی بازرگانی انجام میشود
- ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها :فرایندی است که در ان مشخصات ،استانداردها ،کارایی ،دوام و سایر ویژگی های فنی بازرگانی پیشنهادهای مناقصه گران بررسی ،ارزیابی و پیشنهادهای قابل قبول برگزیده میشوند
- ارزیابی مالی: فرایندی است که در ان مناسب ترین قیمت به شرح مندرج در ماده ۲۰ این قانون از بین پیشنهادهای که از نظر فنی بازرگانی پذیرفته شده اند ،برگزیده میشود
- ارزیابی شکلی :عبارت از بررسی کامل بودن اسناد و امضای انها ،غیر مشروط و خوانا بودن پیشنهاد قیمت
- ارکان برگزاری مناقصه :مناقصه گزار ،کمیسیون مناقصه ،کمیته فنی -بازرگانی ،هیات ترک مناقصه و هیات رسیدگی به شکایات
- دوره اطلاع رسانی بر خط:دوره زمانی که مستندهای مناقصات در پایگاه ملی اطلاع رسانی مناقصات به صورت بر خط جریان دارد
- کاربرگ /فرم :نوعی صفحه کاغذی یا الکترونیکی مورد استفاده در تنظیم اسناد و اطلاعات قابل ذخیره ،که در روی ان فضاهایی برای وارد کردن اطلاعات ومشخصات در نظر گرفته شده باشد
- تصویب نامه
- ایین نامه (نظام نامه )
- انحصار :انحصار در معامله عبارت است از یگانه بودن متقاضی شرکت در معامله که به طرق زیر تعیین میشود
۱.اعلان هیات وزیران برای کالاها و خدماتی که در انحصار دولت است
۲.انتشار اگهی عمومی و ایجاب تنها یک متقاضی برای انجام معامله - برنامه زمانی مناقصه .سندی است که در ان زمان و مهلت برگزاری مراحل مختلف مناقصه ،مدت اعتبار پیشنهادها و زمان انعقاد قرار داد مشخص میشود
- هیت انتخاب مشاور :هیتی مرکب از حداقل ۳ عضو شامل بالاترین مقام کارفرمایی یا نماینده وی ،ذیحساب یا بالاترین مقام مالی دستگاه مناقصه گزار و کارشناس متخصص به انتخاب واحد متقاضی مشاوره
- استعلام ارزیابی کیفی :کاربرگ های که به منظور ارزیابی کیفی مشاوران یا پیمانکاران ،بین مشاوران یا پیمانکاران منتخب ،توزیع و اطلاعات مورد نیاز انها دریافت میشود
- درخواست پیشنهاد :کاربرگ های که به منظور ارزیابی فنی و مالی پیشنهادها ،به طور یکسان بین مشاوران یا پیمانکاران برگزیده (فهرست کوتاه )،توزیع و اطلاعات مورد نیاز از انها دریافت میشود
- اگهی ارزیابی :فراخوانی برای دریافت استعلام ارزیابی کیفی مشاوران یا پیمانکاران که در روزنامه های کثیر الانتشار منتشر میشود
- مدت اعتبار پیشنهادها :مدتی که پیشنهادهای فنی ومالی معتبر است و پس از ان ،در صورتی که قرارداد منعقد نشده باشد ،پیشنهادها فاقد اعتبار میباشد و فرایند مناقصه تجدید میشود
- فهرست کوتاه :فهرست اسامی و مشخصات مشاوران یا پیمانکارانی که استعلام ارزیابی پیشنهادها را دریافت نموده اند و توان انجام کار را در زمینه مورد نظر داشته باشند
روش های انتخاب عوامل اجرای پروژه
طبق قوانین و عرف حاکم بر جامعه نحوه انتخاب عوامل اصلی درگیر در پروژه به دو صورت مذاکره ای و مناقصه ای می باشد .شایان ذکر است حالت مناقصه ای بنا بر شرایط و عواملی به انواع گوناگونی شامل مناقصه عمومی یا مناقصه محدود و نیز با تشخیص صلاحیت یا بدون تشخیص صلاحیت و بر پایه قیمت یا قیمت کیفیت طبقه بندی میگردد
مذاکره
واژه مذاکره در این جا به فرایند انتخاب و دستیابی به توافق با پیمانکار برگزیده اشاره دارد .و استفاده از این شیوه در بخش خصوصی متداول تر از بخش دولتی بوده و در بخش خصوصی قراردادهای قیمت مقطوع بیشتر به صورت مذاکره ای منعقد میشوند تا به صورت برگزاری مناقصه رقابتی
استفاده از این روش هنگامی مناسب است که دریافت خدمات مورد نیاز تنها از یک منبع مورد نظر باشد این خدمات ممکن است تخصصی یا وِیژه باشد که تنها توسط یک شرکت ارایه میشود و یا خدماتی باشد که منحصرا توسط سایر سازمان های دولتی مانند دانشگاه ها ارایه میشود
مناقصه
مناقصه از نقصان می اید .فرایندی است که دستگاه اجرایی ،خرید کالا یا تحصیل خدمتی را با کمترین قیمت انجام می دهد . فرض بر این است که کمترین قیمت به نفع دولت است .تکیه بر کمترین قیمت هر چند لازم است ولی کافی نیست .در مناقصه ضمن اینکه که کمترین قیمت حاصل میشود بایستی کیفیت نیز حاصل شود
بند الف ماده ۲ :مناقصه فرایندی است رقابتی برای تامین کیفیت مورد نظر (طبق اسناد مناقصه)که در ان تعهدات موضوع معامله به مناقصه گری که کمترین قیمت متناسب را پیشنهاد کرده باشد واگذار میشود .به بیان مختصر فرایند مناقصه از دو مقوله زیر فراهم می اید
- رقابت برای تامین کیفیت مورد نظر (طبق اسناد مناقصه )
- رقابت برای کمترین قیمت متناسب جهت پیشنهاد
قراردادی که برنده مناقصه با مناقصه گزار منعقد می نماید . از نوع عقود معوض بوده و جنبه مالی در ان اهمیت ویژه ای دارد .زیرا مناقصه گزار در ازای دریافت کالا یا خدمات متحمل قیمت گشته و برای این موضوع ثمن معامله معین می گردد
فواید برگزاری مناقصه
در قانون برگزاری مناقصات جدید توجه خاصی به مساله کیفیت شده که متضمن مرغوبیت کالا یا مطلوبیت خدمات میباشد .به طوری که در ماده ۲ قاون برگزاری مناقصات ،واژه متناسب به عبارت کمترین قیمت مقید شده است و به منظور گریز از تبعات کمترین قیمت پیشنهادی ،که بالقوه می تواند کیفیت را مورد نظر را تحت الشاع قرار دهد
برخی مزایایی انتخاب پیمانکار به روش مناقصه ای
- حسن ادارای مدیریتی
- فایده حقوقی
- رعایت مصالح عمومی
- فایده اقتصادی بر پایه نظریه حداقل قیمت
- دستیابی به بالاترین کیفیت
اصول حاکم بر فرایند مناقصات دولتی
مناقصه فرایندی برای تهیه مقدمات قرارداد اداری است .مقایسه اصول حاکم بر مناقصات در سطح ملی و بین الملی نشان دهنده ان است که یک سیستم مطلوب مناقصه باید در پی دستیابی به همه یا بخشی از اهداف زیر باشد
- شفافیت
- عدم تبعیض
- پاسخگویی
- اقتصادی بودن
- کارامدی
- حمایت از صنایع داخلی و اشتغال
- توسعه ملی
- امنیت ملی
اطلاع رسانی مناقصات
طبق قانون برگزاری مناقصات و ایین نامه های ان ،دستگاه های اجرایی موظفند اطلاعات مناقصات ،موارد ترک تشریفات و عدم الزام برگزاری مناقصه (شامل فراخوان ،اسناد و صورت جلسات تا تعیین برنده و انعقاد قرارداد )را برای عموم از طریق پایگاه اینترنتی اطلاع رسانی نمایند
پایگاه ملی اطلاه رسانی مناقصات ،اطلاعات و اسناد زیر را ثبت و نگهداری کند
- فراخوان مناقصه
- نام ومشخصات اعضای کمیسیون ،مناقصه گران و حاضران در جلسات مناقصات
- خلاصه اسناد مناقصه
- روش و مراحل ارزیابی کیفی مناقصه گران و نتایج ارزیابی انها
- صورت جلسات و نتایج ارزیابی ها
- نام ،مشخصات و نحوه انتخاب برنده یا برندگان مناقصه
مناقصه گزاران موظفند اطلاعات موضوع بند (الف )این ماده و نیز همه اسناد مناقصه را به نحوه ی مطمین بایگانی و نگهداری و نسخه ای از ان را برای بانک اطلاعات مناقصات ارسال کنند
طبقه بندی انواع مناقصات
به طور معمول ،مناقصه ها بسته به این که مناقصه گران در یک یا دو مرحله ارزیابی شوند به دو گروه کلی شامل مناقصه یک مرحله ای و مناقصه دو مرحله ای طبقه بندی می کنند ،که به صورت مناقصه گزاری عمومی و یا محدود انجام میشوند
طبقه بندی مناقصات از نظر مراحل بررسی
مناقصات از جهت مراحل برسی به دو گروه یک مرحله ای و دو مرحله ای تقسیم بندی می گردند .علت این نوع تقسیم بندی این است که برای معاملاتی که کیفیت انواع انها در بازار یکسان است نیازی به بررسی و ارزیابی فنی بازرگانی و یافتن مرغوبیت کالا و خدمات وجود ندارد و در یک مرحله و با بدست اوردن کمترین قیمت ،در یک رقابت سالم از میان مناقصه گران کالا یا خدمات مورد نیاز خود را تهیه میکند اما در معاملاتی که موضوع انها دارای مسایل فنی و پیچدگی ها ومهارت های فراوانی است ،به دست اوردن قیمت متناسب توام با کیفیت بهتر کالا یا خدمات ،ارجحیت بیشتری برای دستگاه مناقصه گزار دارد تا بدین ترتیب منافع ملی بهتر تامین شود
مناقصه یک مرحله ای :
مناقصه که در ان نیاز به ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهاد ها نباشد .در این مناقصه پاکت های پیشنهاد مناقصه گران در یک جلسه گشوده و در همان جلسه برنده مناقصه تعیین میشود لذا تنها معیار اصلی برای برنده شدن در پایین ترین قیمت است
مناقصه دو مرحله ای
مناقصه ای است که به تشخیص مناقصه گزار ،بررسی فنی بارزگانی پیشنهادها لازم باشد . در این مناقصه ،کمیته فنی بازرگانی تشکیل میشود و مشخصات ،استانداردها ،کارایی ،دوام و سایر ویژگی های فنی بازرگانی پیشنهادات مناقصه گران را مورد بررسی قرار می دهد و نتایج را به کمیسیون مناقصه گزارش می دهد و سپس در جلسه گشایش پیشنهادهای مالی متناسب ترین قیمت از بین پیشنهادهایی که از نظر فنی بازرگانی پذیرفته شده اند ،برگزیده میشود
طبقه بندی مناقصات از نظر روش دعوت مناقصه گران
نوع دیگر از طبق بندی مناقصات از نظر روش دعوت مناقصه گران به شرکت در مناقصه است که شامل دو نوع مناقصه عمومی و محدود می گردد
مناقصه عمومی
مناقصه ای است که در ان دعوت به صورت عمومی از همه مناقصه گران صورت می پذیرد و هرکس شرایط لازم در اسناد مناقصه را داشته باشد ،می تواند در ان شرکت کند این مناقصه با نشر حداقل ۲تا۳ نوبت اگهی در روزنامه کثیر الانتشار و پایگا ملی اطلاع رسانی مناقصات به اطلاع همه مناقصه گران میرسد در این نوع مناقصه ممکن است پیشنهادات پراکنده باشند و تشخیص صلاحیت شرکت کنندگان سخت باشد ——-مناقصه ساختمان
مناقصه محدود
مناقصه ای است که در ان به تشخیص و مسولیت بالاترین مقام دستگاه مناقصه گزار ،محدودیت برگزاری مناقصه عمومی با ذکر ادله تایید شود .فراخوان مناقصه از طریق ارسال دعوت نامه برای مناقصه گران صلاحیتدار و به اطلاع مناقصه گران میرسد و نیازی به انتشار اگهی عمومی نیست مناقصه محدود در موارد زیر برگزار میشود
الف :وجود فهرست مناقصه گران صلاحیتدار معرفی شده توسط مراجع ذی صلاح دولتی
ب:وجود فهرست کوتاه مناقصه گران صلاحیتدار که حداکثر دو سال قبل تهیه شده باشد
طبقه بندی برای مبنای نصاب معاملات
الف:نصاب معاملات موضوع ماده ۳ قانون برگزاری مناقصات در سال ۱۳۸۵به شرح زیر افزایش میابد
- معاملات کوچک :معاملاتی که کمتر از بیست وپنج میلیون و هشتصد وسی هزار ریال باشد
- معاملات متوسط :معاملاتی که مبلغ مورد نظر بیش از سقف مبلغ معاملات کوچک بوده و از دویست و پنجاه وهشت میلیون وسیصد هزار ریال تجاوز نکند
- معاملات بزرگ :معاملاتی که مبلغ براورد اولیه انها دویست وپنجاه و هشت میلیون وسیصد هزار ریال و بیشتر باشد
ب:تا زمان دریافت گزارش سالیانه بانک مرکزی در شروع هر سال از شاخص های سال قبل استفاده میشود
کمیسیون مناقصه
کمیسیون مناقصه از اعضای زیر تشکیل میشود
۱.ریئس دستگاه مناقصه گزار یا نماینده وی
۲.ذی حساب یا بالاترین مقام مالی دستگاه مناقصه گزار حسب مورد
۳.مسئول فنی دستگاه مناقصه گزار یا واحدی که مناقصه به درخواست وی برگزار میشود
در مناقصات مربوط به شهرداری ها ،از سوی شهرداری یک نفر به عنوان ناظر در جلسات کمیسیون مناقصه شرکت خواهد کرد
کمیسیون با حضور هر سه نفر اعضای مزبور رسمیت دارد و تمام اعضا موکلف به حضور در جلسه و ابراز نظر هستند تصمیمات کمیسیون با رای اکثریت اعضا معتبر خواهد بود
در مناقصات دو مرحله ای کمیسیون ،مناقصه با حضور ریئس دستگاه مناقصه گزار تشکیل میشود
اعضا کمیسیون مناقصات در شرکت های دولتی با انتخاب هیئت مدیره می باشد
اهم وظایف کمیسیون مناقصه به شرح زیر است ——-مناقصه ساختمان
- تشکیل جلسات کمیسیون مناقصه در موعد مقرر در فراخوان مناقصه
- بررسی پیشنهادهای مناقصه گران از نظر کامل بودن مدارک و امضا انها و نیز خوانا بودن و غیر مشروط بودن پیشنهادها قیمت (ارزیابی شکلی )
- ارزیابی پیشنهادها و تعیین پیشنهادهای قابل قبول طبق شرایط و اسناد مناقصه
- ارجاع بررسی فنی پیشنهادها به کمیته فنی بازرگانی در مناقصات دو مرحله ای
- تعیین برندگان اول ودوم مناقصه طبق ضوابط مواد ۱۹و۲۰ این قانون
- تنظیم صورتجلسات مناقصه
- تصمیم گیری درباره تجدید یا لغو مناقصه
هیات رسیدگی به شکایات
به منظور رسیدگی به دعاوی بین مناقصه گر و مناقصه گزار هیات رسیدگی تشکیل میگردد .وظایف این هیات عبارتند از :
الف :رسیدگی به اعتراضات مربوط به اجرا نشدن هریک از مواد این قانون
ب:صدور رای تجدید یا لغو مناقصه
موارد زیر مشمول رسیدگی از سوی هیات رسیدگی به شکایات نیست
- معیارها و روش های ازریابی پیشنهادها
- ترجیح پیشنهاد دهندگان داخلی
- اعتراضاتی که یک ماه پس از اعتبار پیشنهاد ها ارسال شده باشد
- شکایات برندگان مناقصات پس از انعقاد قرار داد
فرایند برگزاری مناقصات
فرایند برگزاری مناقصات به ترتیب شامل مراحل زیر است
- تامین منابع مالی
- تعیین نوع مناقصه در معاملات بزرگ (یک مرحله ای یا دو مرحله ای ،عمومی یا محدود )
- تهیه اسناد مناقصه
- ارزیابی کیفی مناقصه گران در صورت لزوم
- فراخوان منقصه
- ارزیابی پیشنهادها
- تعیین برنده مناقصه و انعقاد قرار داد
تامین منابع مالی
الف:انجام معامله به هر طریق مشروط بر ان است که دستگاه های موضوع بند (ب)ماده (۱)این قانون به نحوه مقتضی نسبت به پیش بینی منابع مالی معامله در مدت قرار داد اطمینال حاصل و مراتب در اسناد مرتبط قید شده باشد ——-مناقصه ساختمان
ب:موضوع پیش بینی منابع مالی و نحوه ضمان تاخیر تعهدات برای انجام معامله باید به صراحت در شرایط و اسناد مناقصه از سوی دستگاه مناقصه گزار قید و تعهد شود
روش های انجام مناقصه
مناقصه به روش های زیر انجام میشود
الف:در معاملات کوچک ،کارپرداز یا مامور خرید باید با توجه به کم وکیفیت موضوع معامله (کالا،خدمت یا حقوق)درباره بهای ان تحقیق نماید و با رعایت صرفه و صلاح و اخذ فاکتور مشخص و به تشخیص و مسولیت خود معامله را با تامین کیفیت و کمترین بهای ممکن انجام دهد
ب:در معاملات متوسط ،کارپرداز یا مامور خرید باید با توجه به کم وکیف موضوع معامله درباره بهای ان تحقیق نماید و با رعایت صرفه و صلاح و اخذ حداقل سه فقره استعلام کتبی ،با تامین کیفیت مورد نظر چناچه بهای بدست امده مورد تایید مسول واحد تدارکاتی یا مقام مسوول همتراز وی باشد ،معامله را با عقد قرار داد یا اخذ فاکتور انجام دهد و چناچه اخذ سه فقره استعلام کتبی ممکن نباشد با تایید مسوول تدارکاتی یا مقام مسوول همتراز وی ،به تعداد موجود کفایت میشود ——مناقصه ساختمان
ج:در معاملات بزرگ به یکی از روش های زیر عمل میشود
۱.برگزاری مناقصه عمومی از طریق انتشار فراخوان در روزنامه کثیر الانتشار
۲.برگزاری مناقصه محدود
ارزیابی کیفی مناقصه گران
ارزیابی کیفی مناقصه گران که هم از سوی خود دستگاه مناقصه گزار و هم به تشخیص وی توسط کمیته فنی قابل اعمال است ،برای پی بردن به شخصیت طرف عقدی است که ارزیابی توان و استعداد او از حیث میزان انجام تعهداتش برای مناقصه گزار مهم است
مواردی که در ارزیابی کیفی مناقصه گران بایستی لحاظ شوند ،مطابق بند الف ماده ۱۲ قانون برگزاری منافصات از قرار زیر هستند
- تضمین کیفیت خدمات و محصولات
- داشتن دانش و تجربه در زمینه مورد نظر
- حسن سابقه در کارهای قبلی
- داشتن پروانه کار یا گواهینامه های صلاحیت در صورت لزوم
- توان مالی متاقاضی برای انجام کار درصورت لزوم
- توان تجهیزاتی و توان فنی و برنامه ریزی (در معاملات بیش از بیست برابر نصاب معاملات متوسط)
هدف از ارزیابی کیفی مناقصه گران میتواند شامل موارد زیر باشد :
- افزایش کارایی مناقصات
- کیفیت خدمات و کالاها به نحوه مطلوبی تضمین میشود و اداره برگزار کننده مناقصه د این راه نه تنها ضرر نمیکند بلکه به مطلوب ترین خدمات یا مرغوب ترین کالاها دست میابد
- از مناقصه گران مجرب که امتحان خود را پس داده اند استفاده میشود .بدیهی است برای انجام هر کاری تجربه مفید بسیار تعیین کننده است
- در اثر ارزیابی کیفی مناقصه گران محیط رقابتی به وجود می اید تا اشخاص کارهای خود را با کیفیت بهتر و مورد قبول انجام دهند یا کالاهای خود را به صورت مرغوب عرضه نمایند تا با کسب وجهه اعتبار و سابقه خوب بتوانند در سایر مناقصات گوی سبقت را از دیگران بربایند ——مناقصه ساختمان
مطابق بند (ب)ماده ۱۲ قانون برگزاری مناقصات ،شش مرحله برای ازریابی کیفی مناقصه گران به شرح وجود دارد - تعیین معیارهای ارزیابی و اهمیت نسبی معیارها
- تهیه اسناد ارزیابی
- دریافت ،تکمیل و ارسال اسناد ارزیابی از سوی مناقصه گران
- ارزیابی اسناد دریافت شده و تعیین امتیاز هریک از مناقصه گران و رتبه بندی انها
- اعلام اسامی مناقصه گران صلاحیتدار به کارفرما و امتیازات و رتبه انها تهیه لیست کوتاه
- مستند سازی ارزیابی کیفی مناقصه گران
فراخوان مناقصه
مفاد فراخوان مناقصه حداقل باید شامل موارد زیر باشد
- نام و نشانی مناقصه گزار
- نوع ،کمیت و کیفیت کالا و خدمات
- نوع و مبلغ تضمین شرکت در مناقصه
- محل ،زمان و مهلت دریافت اسناد ،تخویل و گشایش پیشنهادها
- مبلغ براورد شده معامله و مبانی ان .در مواردی که فهرست بهای پایه وجود دارد ،براورد مربوط طبق فهرست یاد شده تهیه میشود —–مناقصه ساختمان
فراخوان مناقصه عمومی باید به تشخیص مناقصه گزار از دو تا سه نوبت حداقل در یکی از روزنامه های کثیر الانتشار کشوری یا استان مربوط منتشر گردد و همچنین میتواند از طریق سایر رسانه های گروهی و رسانه های ارتباط جمعی یا شبکه های اطلاع رسانی نیز فراخوان را منتشر نماید
اسناد مناقصه
تمامی اسناد مناقصه باید به طور یکسان به همه دواطلبان تحویل شود . اسناد مناقصه شامل موارد زیر است
- نام و نشانی مناقصه گزار
- نوع و مبلغ تضمین مناقصه
- محل ،زمان و مهلت دریافت اسناد ،تحویل پیشنهادها و گشایش انها
- مبلغ پیش پرداخت و تضمین حسن انجام کار
- مدت اعتبار پیشنهادها
- شرح کار ،مشخصات فنی بازرگانی ،استانداردها ،نوع کمیت و کیفیت کالا یا خدمات
- برنامه ریزی انجام کار یا تحویل کالا
- معیارها و روش های ارزیابی کیفی مناقصه گران
- روش تهیه و مهلت مقرر برای تسلیم پیشنهادها و تعداد نسخه انها
- متن قرار داد شامل موافقت نامه ،شرایط عمومی و خصوصی و ضمائم ان
- صورتجلسات و توضیحات موضوع ماده ۱۷
- سایر اسنادی که به تشخیص مناقصه گزار لازم باشد
محتوای پاکت ها در مناقصه
در مناقصات یک مرحله ای و دو مرحله ای محتوای پاکت ها به شرح زیر است
پاکت الف :
شامل تضمین شرکت در مناقصه (وجه التزام )که معمولا در اسناد مناقصه نوع و مبلغ ان تعیین میگردد (مشترک در یک و دو مرحله ای )—-مناقصه ساختمان
ماده (۳)ایین نامه برای معاملات دولتی ،انواع ضمانت نامه های معتبر در معاملات دولتی را معرفی میکند ،که مهم ترین انها عبارتند از :
- ضمانت نامه بانکی
- ضمانت بیمه ای
- وجه نقد
- سفته با امضای صاحبان مجاز با مهر شرکت
پاکت(ب)در مناقصات یک مرحله ای شامل :
تمامی اسناد مناقصه که بایستی توسط صاحبان مجاز امضا ،مهر و امضا شده باشد و سایر مدارک درخواستی از مناقصه گر .چنان چه ارزیابی کیفی هم نیاز باشد میتوان اعلام نمود تا مدارک مربوط به ان هم در پاکت ب قرار گیرد
پاکت (ب )در مناقصات دو مرحله ای شامل :
تمامی اسناد مناقصه که بایستی توسط صاحبان مجاز امضا ،مهر وامضا شده باشد ،سایر مدارک درخواستی از مناقصه گر ،مدارک مربوط به ارزیابی کیفی و در صورت لزوم و مدارک مورد نیاز جهت ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها ،نقشه ها و کاتالوگ ها و مشخصات فنی ——مناقصه ساختمان
پاکت(ج)
شامل پیشنهاد قیمت به عدد و حروف بوده و در صورت نیاز انالیز قیمت براوردی مناقصه گر هم در ان قرار داده میشود (مشترک در یک و دو مرحله ای )
ترتیب تهیه و تسلیم پیشنهادها
شرکت کنندگان در مناقصه پس از دریافت یا خرید اسناد باید پیشنهادهای خود را به ترتیب زیر تهیه و به مناقصه گزار تسلیم کنند ——مناقصه ساختمان
- تهیه وتکمیل اسناد و پیشنهادها
- تسیلم پیشنهادها در مهلت مقرر در فراخوان مناقصه
- دریافت رسید تحویل پیشنهادها
مهلت قبول پیشنهادها در مورد مناقصات داخلی و بین الملی از اخرین مهات تحویل اسناد مناقصه به ترتیب نباید کمتر از ۱۰ روز و یک ماه باشد
شرایط تحویل و تسلیم پیشنهادها
الف :هیچ یک از شرکت کنندگان در مناقصه ،جز در مواردی که در اسناد مناقصه پیش بینی شده باشد نمی توانند بیش از یک پیشنهاد تسلیم کنند
ب:شرکت کنندگان در مناقصه ،اسناد مناقصه و پیشنهادهای خود را باید در پاکت های جداگانه لاک و مهر شده شامل تضمین (پاکت الف )،پیشنهادهای فنی بازرگانی (پاکت ب)و پیشنهاد قیمت (پاکت ج)بگذارند و همه پاکت ها را در لفاف مناسب و لاک ومهر شده قرار دهند
ج:مناقصه گزار موطف است در مهلت مقرر همه پیشنهادهای ارایه شده شرکت کنندگان را پس از دریافت ثبت و تا جلسه بازگشایی از پاکت ها صیانت کند
د:هر گونه تسلیم ،تحویل ،اصلاح ،جایگزینی ،و یا پس گرفتن پیشنهاد باید به صورت قابل گواهی و در مهلت مقرر در اسناد مناقصه انجام شود
توضیح وتشریح اسناد
الف :چناچه شرکت کننده در اسناد مناقصه ،ابهام یا ایرادی مشاهده کند ،میتواند از مناقصه گزار توضیح بخواهد —–مناقصه ساختمان
ب:توضیحات و پاسخ به پرسش های مناقصه گران و همچنین در صورت تشکیل (جلسه توضیح اسناد )رونوشت صورتجلسه ان مطابق ماده ۲۲ این قانون به طور یکسان برای همه شرکت کنندگان مناقصه گر ارسال خواهد شد
گشایش پیشنهادها
پیشنهادهای مناقصه گران در زمان و مکان مقرر گشوده میشود .مراحل گشایش پیشنهادها به شرح زیر است :
- تهیه فهرست اسامی دریافت کنندگان اسناد ،(پیشنهادهندگان )،حاضران و شرکت کنندگان در جلسه
- باز کردن پاکت تضمین الف و کنترل ان
- باز کردن پاکت فنی بازرگانی
- باز کردن پیشنهاد قیمت و کنترل از نظر کامل بودن مدارک و امضای انها و کنار گذاشتن پیشنهادهای غیر قبول در مناقصات یک مرحله ای
- تحویل پاکت های فنی بازرگانی به کمیته فنی بازرگانی در مناقصات دو مرحله ای
- تهیه و تنظیم و امضای صورتجلسه گشایش پیشنهادها توسط کمیسیون مناقصه
- تحویل پاکت های قیمت و پاکت تضمین پیشنهادهای رد شده به مناقصه گزار برای استرداد به ذی نفع
در صورت برگزاری مناقصه دو مرحله ای :زمان و مکان تشکیل جلسه گشایش پیشنهادهای قیمت ،در جلسه گشایش پاکت ها اعلام خواهد شد ،این مدت فقط برای یکبار تا سقف مدت اعتبار پیشنهادها قابل تمدید است .در این صورت پاکت های قیمت در لفاف لاک ومهر شده توسط دستگاه مناقصه گر صیانت میشود .در مناقصات یک مرحله ای ،پیشنهادهای قیمت بی درنگ گشوده و براساس ماده ۲۰ این قانون برنده مناقصه تعیین میشود
دستگاه مناقصه گزار مکلف است از مناقصه گران یا نمایندگان انها جهت حضور در جلسه گشایش پیشنهادهای مالی دعوت نماید
ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها
الف :در مناقصات دو مرحله ای :مناقصه گزار موظف است براساس معیارها و روش های اعلام شده در اسناد مناقصه ،ارزیابی کیفی مناقصه گران و ارزیابی فنی بارزگانی را انجام و اعلام نماید ——-مناقصه ساختمان
ب:در صورتی که بررسی فنی بازرگانی پیشنهادها لازم باشد ،نتیجه بررسی طی مهلتی که کمیسیون مناقصه معین میکند به جلسه بعدی کمیسیون احاله میشود و براساس گزارش کمیته فنی بازرگانی پاکت های قیمت پیشنهاد دهندگانی که امیتاز فنی بازرگانی لازم را احراز کرده اند گشوده میشود
ج:هرگونه ارزیابی فنی بازرگانی ،تنها پیش از گشودن پیشنهادهای قیمت مجاز است
د:پاکت پیشنهاد قیمت مناقصه گرانی که در ارزیابی های فنی بازرگانی پذیرفته نشده اند باید ناگشوده بازگردانده شود
ارزیابی مالی و تعیین برنده مناقصه
الف :هنگام ارزیابی مالی ،مناقصه گری که مناسب ترین قیمت را حائز شده باشد ،به عنوان برنده اول اعلام خواهد شد و برنده دوم در صورتی اعلام میشود که تفاوت قیمت پیشنهادی وی با برنده اول ،کمتر از مبلغ تضمین باشد . روش ارزیابی مالی در اسناد مناقصه به صورت مشروح با ذکر نحوه تاثیر گذاری ارزیابی فنی بازرگانی بر قیمت اعلام شود ——-مناقصه ساختمان
ب:پس از گشودن پاکت های قیمت ،چناچه برسی قیمت ها و تجزیه و کنترل مبانی ان لازم باشد، کمیسیون مناقصه میتواند بررسی ان را به کمیته فنی بازرگانی ارجاع نماید کمیته فنی بازرگانی حداکثر ظرف دو هفته نتیجه ارزیابی را به کمیسیون مناقصه اعلام می کند
ج:پس از گشودن پیشنهادهای قیمت ،تضمین برنده اول و دوم ،نزد مناقصه گزار نگهداری و تضمین سایر مناقصه گران بازگردانده میشود
د:در مناقصات بین الملی ،مناقصه گران داخلی نسبت به مناقصه گران خارجی ترجیح دارند .نحوه ترجیح مناقصه گران داخلی ،در اسناد مناقصه قید خواهد شد.مناقصاتی که در انها رعایت این قاعده به مصلحت نباشد باید از سوی شورای اقتصاد تایید شود ——-مناقصه ساختمان
هنگام ارزیابی مالی ،مناقصه گری که مناسب ترین قیمت را حایز شده باشد به عنوان برنده اعلام خواهد شد و برنده دوم تنها در صورتی اعلام میشود که تفاوت قیمت پیشنهادی وی با برنده اول کمتر از مبلغ تضمین باشد پس از گشودن پاکت های قیمت در صورتی که بررسی قیمت و تجزیه وکنترل مبانی ان لازم باشد ،کمیسیون مناقصه میتواند بررسی ان را به کمیته فنی بازرگانی ارجاع دهد .تضمین برنده اول و دوم نزد مناقصه گزار نگهداری میشود. قرار داد با برنده مناقصه باید پیش از مدت اعتبار پیشنهاد ها منعقد شود و بعد از عقد قرار داد تضمین برنده دوم ازاد میگردد . در صورت امتناع برنده اول از انعقاد قرار داد ،تضمین وی ضبط و قرار داد با برنده دوم منعقد میگردد
انعقاد قرار داد
الف :قرار داد با برنده مناقصه، باید پیش از پایان مدت اعتبار پیشنهادها منعقد شود .این مدت حداکثر برای یک بار و برابر مدت پیش بینی شده در اسناد مناقصه قابل تمدید است . بعد از عقد قرار داد تضمین پیشنهاد دهنده دوم مسترد میگردد
ب:قرار داد با برنده اول در مهلت پیش بینی شده در اسناد ،منعقد خواهد شد .چانچه برنده اول از انعقاد قرار داد امتناع نماید و یا ضمانت انجام تعهدات را ارایه ننماید ،تضمین مناقصه وی ضبط و قرار داد با برنده دوم منعقد میگردد .در صورت امنتاع نفر دوم ،تضمین وی نیز ضبط و مناقصه تجدید خواهد شد ——-مناقصه ساختمان
تجدید و لغو مناقصه
مناقصه در شرایط زیر تجدید می گردد
- کم بودن تعداد مناقصه گران از حد نصاب تعیین شده در اسناد مناقصه
- امتناع برندگان اول و دوم مناقصه از انعقاد قرار داد
- پایان مدت اعتبار پیشنهادها
- رای هیات رسیدگی به شکایات
- بالا بودن قیمت ها به نحوی که توجیه اقتصادی طرح منتفی گردد
مناقصه در شرایط زیر لغو میشود
- نیاز به کالا یا خدمات موضوع مناقصه مرتفع شده باشد
- تغییرات زیادی در اسناد مناقصه لازم باشد و موجب تغییر در ماهیت مناقصه گردد
- پیشامدهای غیر متعارف نظیر جنگ ،زلزله،سیل و مانند انها
- رای هیات رسیدگی به شکایات
- تشخیص کمیسیون مناقصه مبنی بر تبانی بین مناقصه گران
مناقصه گزار باید تجدید و یا لغو مناقصه را مطابق ماده ۲۲ این قانون به اگاهی همه مناقصه گران برساند
نحوه رسیدگی به شکایات
چنانچه هریک از مناقصه گران نسبت به اجرا نشدن موادی از قانون برگزاری مناقصات اعتراض داشته باشد میتواند به بالاترین مقام دستگاه مناقصه گزار شکایت کند
دستگاه مناقصه گزار مکلف است در مهلت ۱۵ روز کاری از تاریخ دریافت شکایت ،رسیدگی های لازم را به عمل اورده و در صورت وارد دانستن اعتراض ،مطابق مقررات مربوط اقدام نماید و در صورتی که شکایت را وارد تشخیص ندهد ،ظرف مهلت تعیین شده جوابیه لازم را به شاکی اعلام کند
در صورت عدم پذیریش نتیجه توسط شاکی هیات رسیدگی به شکایات موضوع را بررسی و رای قطعی را طی ۱۵ روز اعلام خواهد کرد .در صورت اعتراض هریک از طرفین موضوع جهت رسیدگی قانونی به مراجع ذی صلاح ارجاع میشود و فرایند برگزاری مناقصه نیز روال معمول خود را طی خواهد کرد ——مناقصه ساختمان
نحوه برگزاری مناقصه محدود
مناقصه محدود در موارد زیر برگزار میشود
- وجود فهرست های مناقصه گران صلاحیت دار معرفی شده توسط مراجع ذی صلاح دولتی
- وجود فهرست کوتاه مناقصه گران صلاحیت دار که طبق ماده ۱۲ این قانون حداکثر دو سال قبل تهیه شده باشد
در مناقصه محدود نیازی به انتشار اگهی (انجام ترتیبات موضوع بندهای ب،ج ود ماده ۱۳ )این قانون نیست ——–مناقصه ساختمان
منبع :کتاب اصول ،مقررات و روش های مدیریت پیمان طرح های عمرانی